PROGRAMMA 2021-2023

The Future Has Many Histories

Stichting Bewaerschole is in 2021 gestart met een nieuw tweeënhalf jarig programma ‘The Future Has Many Histories’

Kunstprogramma
Het kunstprogramma ‘The Future Has Many Histories’ gaat in op belangrijke filosofische en artistieke thema’s met betrekking tot verleden-heden-toekomst. De tentoonstellingen gaan over interpretaties van archeologie, sociaal en cultureel erfgoed en (non-lineaire) geschiedenis van Schouwen-Duiveland. De invloed daarop van het Holoceen (de geologische periode die ca. 10.000 jaar geleden begon, waarin Nederland werd gevormd zoals we dat nu kennen met de flora en fauna die daarbij horen) en de aankomende, maar vooralsnog speculatieve invloed van het Antropoceen (het tijdperk waarin het aardse klimaat de gevolgen ondervindt van menselijke activiteit) op onze wereld en op onze toekomst. Op Schouwen-Duiveland wordt de relatie tussen mens en natuur ook steeds zichtbaarder in het landschap. Het eiland is door de eeuwen heen door de elementen, alsook de mensen gevormd.

Schouwen-Duiveland
Op Schouwen-Duiveland speelt de natuur sinds jaar en dag een belangrijke rol in het bestaan van de mens. De mens wil zaken graag zo houden als zij zijn. We willen onder het zeeniveau blijven leven, omdat we dat al zo lang doen en we ons hier hebben gesetteld. Het water speelt in ons leven een bepalende rol, maar dit is niet altijd het geval geweest. Als je echt heel ver terug in de tijd gaat dan lag Schouwen-Duiveland helemaal niet aan de kust, maar midden in het land. Dit lijkt minder relevant omdat we het ons niet kunnen voorstellen. Met de Deltawerken heeft de mens een enorme ingreep gedaan om invloed op de natuur te hebben en die te kunnen beheersen, daardoor is de natuurlijke omgeving door menselijk handelen veranderd. In hoeverre is dit nog natuur, of is het juist een illusie dat we hier invloed op hebben en gaat de natuur uiteindelijk haar eigen gang?

The Future Has Many Histories
The Future Has Many Histories, de toekomst heeft meerdere geschiedenissen. Wat bepaalt de toekomst, is dat het verleden, of het heden, of de interpretatie van de mens of een combinatie hiervan? Of ligt alles nog open? En is dat dan voor ieder mens hetzelfde of hangt dat juist ook weer af van het verleden van die mens, de mensen om die persoon heen, geloofsovertuiging, de cultuur waarin die persoon is opgegroeid, toeval, het lot?

Het verleden
Zoveel factoren spelen een rol in hoe de mens zijn verleden, heden en toekomst ziet. Verschillende mensen hebben verschillende visies op gebeurtenissen uit het verleden en het heden. Wat maakt iets dan tot de waarheid, en is die voor iedereen hetzelfde, of zijn er meerdere waarheden, meerdere geschiedenissen? En leiden deze verschillende geschiedenissen tot één toekomst, of zijn er ook meerdere versies van de toekomst mogelijk? In hoeverre ligt de toekomst al vast door het verleden en de interpretatie daarvan of ligt alles nog open?

Verschillende denkers als Nietzsche en Foucault hebben verschillende manieren van geschiedschrijving onderzocht en bekritiseerd. Zo kennen zij het begrip ‘Ursprung’, waarbij uitgegaan wordt van één waarheid, één oerbron, één ontstaansgeschiedenis. De oorsprong ligt bij het goddelijke.

Een andere mogelijkheid baseert zich op ‘Herkunft’. Hier wordt de persoonlijke geschiedenis en omgeving als leidend principe genomen. Volgens deze denkwijze zouden afkomst, traditie, omgeving, ras, sociaaleconomische omstandigheden, de eigenschappen van menselijke driften en instincten een bepalende rol spelen in hoe de geschiedenis zich ontwikkelt.

Dan blijft over de geschiedenis als ‘Entstehung’. Het spontaan ontstaan, niet de noodzakelijke uitkomst van iets dat vooraf kwam, maar het resultaat van confrontaties van ideeën, beelden teksten, culturen en technieken. Het ontstaan komt voort uit toevalligheden en details. Duiding van Oorsprong, Herkomst en Ontstaan maakt duidelijk dat ‘history/histories’ niet gelezen mag worden als oorsprong of herkomst, maar als ontstaan. Er zijn ontelbare beginnen, anders gezegd the future has many histories.

Het heden
In het heden staat de invloed van de mens centraal. Er wordt wel gezegd dat we in het Antropoceen leven. Het geologische tijdperk waarin de mens een dominante positie heeft verworven op aarde. De mens als dé geofysische kracht op aarde. De kunstenaars die aan het programma The Future Has Many Histories meedoen bevragen deze ontwikkelingen.

Is de mens bepalend in ons huidige tijdperk, of denken we dat alleen maar? Hoe ontwikkelen zich de relaties tussen mens, natuur en cultuur?

In hoeverre kunnen kunstenaars meedenken over deze zaken, of - omgekeerd - heeft dit een invloed op de kunstenaarspraktijk?

In 2006 worden op Kamilla Beach in Hawai ruwe, sculptuurachtige stenen, een combinatie van gestold lavazand, schelpen, hout, kraal en plastic gevonden. Deze vondst zal de kunst van de 21e eeuw beroeren. In 2012 reist beeldend kunstenaar Kelly Jazvak met anderen af naar Hawai. Zij vinden daar stenen met deeltjes van netten, touwen, nylon vislijnen en fragmenten van plastic materialen. De onderzoekers Kelly Jazvak, Patricia Corcoran en Charles Moore geven aan deze hybriden van natuurlijke en door mens gemaakte onderdelen de naam ‘plastiglomeraat’. Het woord is een samenvoeging van glomeraat (de geologische term voor aaneengeklonken sediment) en plastic, ofwel kunststof Jazvak zag als een van de eersten de consequenties, een hernieuwd samenkomen van verklaren (wetenschappen) en verbeelden (kunsten). Het plastiglomeraat heeft naast een wetenschappelijk belang ook artistieke gevolgen. Het hybride gesteente heeft onmiskenbaar poëtische zeggingskracht als versmelting van mens en natuur.

In de kunsten in de 21e eeuw gaan wetenschap/techniek, kunsten en filosofie een dialoog aan. Deze verwevenheid vraagt om een herbezinning van de kunsten door beeld, geluid, reuk, smaak en tast.

De toekomst
De toekomst ligt open, het is aan de kunstenaars binnen het programma van The Future Has Many Histories hier vorm aan te geven. The Future Has Many Histories raakt aan belangrijke actuele en urgente maatschappelijke vraagstukken zoals klimaat, gezondheid, racisme, seksisme, gender, natuur versus cultuur.

Veertien kunstenaars uit binnen- en buitenland gaan in de periode van 2021 tot 2023 met deze vraagstukken aan de slag. Het programma is voor alles een plaats voor (artistieke) confrontaties, speculaties en verbeeldingen’, d.w.z. van dialoog, wisselwerking, samenwerking en uitdaging tussen kunstenaars onderling, tussen kunstenaars en publiek, tussen kunstenaars en omgeving, tussen kunstenaars en bewoners alsook tussen diverse disciplines zoals actuele beeldende kunst en eigentijdse muziek.

Om hier invulling aan te geven bestaat het programma van The Future Has Many Histories voor de kunstenaars uit een residentie, een periode waarin de kunstenaars naar Burgh-Haamstede komen en onderzoek doen naar de omgeving, geschiedenis en mensen. Uit hun onderzoek komt een tentoonstelling in de Bewaerschole voort en maken zij allen een sculptuur in de openbare ruimte.

Deelnemende kunstenaars

2021
Gwen van den Bout, NL
Marinus van Dijke, NL

2022
Simon Linington, VK
Paul Nieboer, NL
Marina Sader, BR
Janneke Kornet, NL
HeHe (Helen Evans en Heiko Hansen), FR
Studio Wantij, (Tom Bekkers en Querine van der Weijde), NL

2023
Annelieke Rovers, NL
Janet Bellotto, CA
Esther Kokmeijer, NL
Ruth Wallen, VS
Karl Karlas, NL
Ira Melkonyan, UA

Artistiek leider programma 2022-2023
Geeske Pluijmers is artistiek leider van het hoofdprogramma 2022-2023. De uitvoering hiervan - zowel artistiek als organisatorisch - vallen onder haar verantwoordelijkheid. Geeske was eerder werkzaam bij de Vleeshal in Middelburg in verschillende functies en is sinds 2013 actief als cultureel ondernemer, onder andere voor het Zeeuws Museum en Charlois Speciaal.

Curator pilot programma 2021
Gwen van den Bout was curator van het pilot programma van The Future Has Many Histories in 2021. Zij was ook verantwoordelijk voor de eerste opzet van programma en kunstenaars voor het programma van 2022-2023.
Gwen is een kunstenaar en heeft een Master in Narrative Environments van Central Saint Martins, University of the Arts London. In haar werk vertaalt ze verhalen in interactieve en zintuiglijke ruimtes waar het publiek haar werk intuïtief kan beleven en zo hun eigen betekenis kunnen geven. Gwen maakt kunstinstallaties en creëert zintuiglijke merk ervaringen.