In goed overleg zijn vervolgens de hoofdlijnen voor een nieuw tweejarig programma Veranderende grenzen, meanderen tussen Orde en Chaos geformuleerd. Dit programma bestaat uit tien tentoonstellingen en als afsluiting een symposium en een kunstroute (biënnale).

Met het thema Veranderende grenzen zoekt het bestuur bewust aansluiting bij actuele maatschappelijke ontwikkelingen. Grenzen suggereren stabiliteit, maar veranderen steeds. Onze huidige grenzen functioneren wezenlijk anders dan vroeger. Ooit harde grenzen tussen Nederland en zijn buurlanden zijn ingeruild voor meer vloeiende begrenzingen (Schengen) of worden heroverwogen (Brexit). Vluchtelingen, asielzoekers, expats, pensionado’s, arbeidsmigranten, toeristenstromen lijken zich weinig aan te trekken van grenzen. Schouwen-Duiveland is een voormalig eiland dat pas sinds de tweede helft van de vorige eeuw vaste verbindingen met de buitenwereld kreeg en wel Grevelingendam, Brouwersdam, Stormvloedkering en Zeelandbrug. Een dergelijke aansluiting is redelijk uniek. Het heeft op Schouwen-Duiveland geleid tot veel dynamiek als ook dramatiek. Veranderingen die overeenkomen met actuele mondiale, Europese en landelijke ontwikkelingen van begrenzen en ontgrenzen.

Schouwen-Duiveland is de ideale ‘biotoop’ waarin de veranderlijkheid van grenzen zich heel wel laten onderzoeken en verbeelden. Te denken valt aan mentale, fysieke, klimatologische, hydrologische, geopolitieke grenzen, aan harde en zachte grenzen, binnen- en buitengrenzen, boven- en ondergrenzen, meanderende grenzen, fluïde grenzen, natuurlijke en kunstmatige grenzen, kritische grenzen. Concreet: keringen, dammen, duinen, stranden, zandsuppleties; grenzen op basis van gender, ras, geloof, taal, smaak, opleiding, inkomen e.d.; grenzen aan de recreatieve groei (kustvisie), grenzen tussen de oorspronkelijke bevolking en nieuwkomers.

Ook in de beeldende kunsten is het denken over de grenzen tussen inhoud en vorm aan verandering onderhevig. Bij het maken van een tentoonstelling bepaalde tot voor kort de inhoud van het kunstwerk het schouwspel. Tegenwoordig kan ook het omgekeerde aan de orde zijn. De gekozen presentatievorm bepaalt dan mede de inhoud van het kunstwerk.

Mensen kunnen te maken krijgen met grenservaringen. Gebeurtenissen, ervaringen die het alledaagse te boven gaan. We kunnen hierbij denken aan verliefdheid, scheiding. Ook de roes, het genot, de pijn, het lijden kunnen gezien worden als grenssituaties die uitdrukking geven aan het ‘onmogelijke’. Een grenservaring is vooralles onzeker weten. Dergelijke contrastervaringen zijn ontregelende ervaringen.

In het dagelijkse leven lopen burgers tegen grenzen van verschillende werelden aan: breuklijnen tussen verschillende culturen, opgeworpen drempels, opgetrokken muren en hekken. Bruggen, tunnels, poorten, deuren, veerdiensten (heen- en weer) fungeren als interface of als afsluiting.

Grenzen maken ons ook alert. Het walgelijke, ontluisterende, ondragelijke, schunnige, oneerbare, uitzonderlijke, grootse, ongelooflijke, lachwekkende kan als grens fungeren. Dergelijke grenzen houden onze ervaring dan voor lange(re) tijd vast.

Grenzen zijn aan verandering onderhevig. De wereld desintegreert, migreert en herneemt. Deze veranderingen vragen om verklaring (kennis) als ook om verbeelding (kunst). Het bestuur ziet in deze dan ook een belangrijke rol weggelegd voor de artistieke verbeelding.

Symposium en Biënnale
Het programma Veranderende grenzen, meanderen tussen Orde en Chaos wordt in het najaar van 2020 afgesloten met een veertien dagen durende kunstroute ofwel biënnale. Het onderzoek naar, de experimenten met, de vormgeving van en de tentoonstellingen over de verschillende grenzen op Schouwen-Duiveland eindigen met een samenhangende presentatie in de vorm van een wandeling (slenteren, struinen, dwalen, route volgen) door een bij het thema passend deel van het Schouwse landschap of dorps-stedelijke omgeving. Het traject beoogt de toeschouwer/wandelaar te verrassen met nieuwe doorkijkjes, zichtassen en inzichten. Het geeft stof tot nadenken, doorleefde ervaringen en bijzondere sferen in opvallende gebouwen of plekken. Gegeven het thema Veranderende grenzen gaan we voor deze biënnale op zoek naar geëigende plekken zoals de voormalige grens tussen Burgh en Haamstede, de bunkers van de Atlantikwall e.d.. Een (tweejaarlijks) symposium in de kerk van Burgh of de kerk van Haamstede maakt deel uit van de biënnale.